Dlaczego okna w Wielkiej Brytanii  otwierają się na zewnątrz

Z cyklu ➤ Fenomeny brytyjskiego mieszkalnictwa 

Jednym z wielu przyziemnych problemów dla obcokrajowców, którzy świeżo zadomowili się na Wyspach jest dylemat dotyczący... mycia okien. Zadania nie ułatwia fakt, że większość z nich jest skonstruowanych na zasadzie mechanizmu góra-dół lub mocowanych na skrzydłach otwieranych na zewnątrz pomieszczenia. 

Pomijając wspinanie się po drabinie i akrobacje po parapecie - praktycznie nie ma żadnej możliwości aby samodzielnie umyć takowe okna od strony zewnętrznej. Mieszkańcy Wielkiej Brytanii z reguły korzystają z usług firm, które za niewielką opłatą zajmują się profesjonalnym czyszczeniem okien lub kompletnie nie zawracają sobie głowy takim drobiazgiem jak czystość szyb. 

Pomimo tego, iż wielu z nas przywykło już do takiego stanu rzeczy, to jednak za każdym razem, spoglądając na brytyjskie okna nie sposób wyrzucić z głowy notorycznie powracającej myśli:

- Dlaczego Brytyjczycy wpadli na pomysł, by montować okna otwierane na zewnątrz?

Okna skrzydłowe - a dokładniej okna skrzydłowe rozwierne - casement windows - rodzaj okien, w których ramy boczne mocowane są do pionowych ościeży, najczęściej za pomocą zawiasów. Skrzydła mogą występować pojedynczo lub w parach. W zależności od sposobu montażu i mocowania, rozchylają się do wewnątrz lub na zewnątrz pomieszczenia. 

Okna skrzydłowe rozwierne otwierane na zewnątrz to najczęściej spotykany rodzaj okien w Wielkiej Brytanii, zaraz po nich największą popularnością cieszą się okna gilotynowe, czyli te o mechanizmie przesuwania pionowym góra-dół - sash windows.

Innymi, nie mniej popularnymi oknami na Wyspach są - również należące do rodzaju okien rozwiernych - okna o mechanizmie uchylnym (również na zewnątrz) mocowane do poziomych ościeży - awning windows.

Na Wyspach występuje jeszcze kilka mniej znanych rodzajów okien np. typ sash o mechanizmie poziomym - zwany jako sliding windows. 

Zarówno okna gilotynowe jak i rozwierne na zewnątrz, choć kojarzone z krajobrazem typowo brytyjskim, można spotkać w wielu innych krajach na świecie. Jednakże o ile okna typu sash są nam dobrze znane z amerykańskich filmów, a rozwierne do wewnątrz występują niemal w całej Europie, to już mechanizm otwierający okna na zewnątrz pomieszczenia wydaje się być totalnie brytyjskim ewenementem.

Okna skrzydłowe rozwierne pojawiły się w Wielkiej Brytanii w 18.wieku. Szybko przyjęły się nie tylko w Wielkiej Brytanii, ale i w całej Europie ze względu na łatwiejszy i bardziej efektywniejszy sposób wentylacji pomieszczenia. Takiej możliwości nie dawały ani okna typu sash, ani żadne inne ich poprzedniki. 

Pierwsze okna typu casement składały się z małych tafli szkła, osadzonych w żelaznej ramie, najczęściej po sześć w jednym skrzydle. Popularnym, a zarazem ekonomicznym rozwiązaniem były także metalowe pręty ułożone w poprzek skrzydła na kształt rombów - dziś modne są ich atrapy służące za element dekoracyjny okna. Taka struktura pozwalała na użycie niedużych szklanych kawałków, które razem tworzyły wspólną całość. 

Produkcja szkła była w owych czasach trudna i kosztowna, dlatego wytworzenie, jak i późniejsza wymiana, czy konserwacja była tańsza i łatwiejsza dla mniejszych szklanych elementów. Dopiero w 19.wieku pojawiły się ramy drewniane, a szklane panele z czasem zaczęto wytwarzać w coraz większych rozmiarach. 

Zanim okna typu casement spopularyzowały się w Europie, w większości krajów powszechne były okiennice, czyli pozbawione szyb skrzydła okienne, najczęściej drewniane. Dzięki umieszczeniu w oknach takich solidnych paneli, w gorące dni służyły one jako bariera przed nadmiernym słońcem, a nocą odgrywały rolę moskitiery chroniącej przed owadami, ale przede wszystkim zabezpieczały przed włamywaczami. Okiennice mocowane były u brzegu do zewnętrznej ramy okna. W niektórych krajach, na okres zimy, zabijano je na stałe gwoździami.

Gdy modne stało się wprawianie szklanych okien skrzydłowych, ich rozchył do zewnątrz kolidowałby z okiennicą, przez co montowano je tak, aby otwierały się do wewnątrz pomieszczenia.

Z czasem, gdy szklane okna przestały być luksusem tylko dla najbogatszych, stawały się tańsze i powszechnie dostępne, przejęły większość funkcji zarezerwowanych dla okiennic. Na obszarach północnej części Europy, gdzie dominował klimat zimny, okiennice - choć czasem spotykane - nie spełniały aż tak znaczącej roli jak na obszarach o klimacie ciepłym. W Skandynawii, Wielkiej Brytanii, Holandii i wielu innych krajach zdecydowano się instalować okna typu casement tak, by otwierały się na zewnątrz. W Polsce takie okna również były spotykane.

Powodem, jaki przeważał za taką decyzją był wietrzny, deszczowy lub śnieżny klimat tych krajów. Decyzję argumentowano tym, że silny wiatr, który wiejąc, napiera na okno otwierane do wewnątrz, może je otworzyć, przez co opady deszczu lub śniegu łatwo dostaną się do środka. 

Dodatkowo, w zimną i wietrzną pogodę napór wiatru na okno dociskał je bardziej do ościeżnicy (ramy) powodując uszczelnienie, a co za tym idzie - pomieszczenie nie ochładzało się i nie traciło skumulowanego ogrzewaniem ciepła. Natomiast w oknach otwieranych do wewnątrz taki napór powodowałby odszczelnienie ramy od skrzydła i analogicznie - utratę ciepła z budynku.

Dziś te wszystkie wyżej wymienione argumenty przestały odgrywać znaczącą rolę w wyborze rodzaju okien. Metody technologiczne produkcji szyb, ram okiennych i uszczelnień są tak wysoko rozwinięte, że okna nowoczesnego typu o wszelkiego rodzaju mechanizmach są pewne, solidne i w pełni ekonomiczne. 

Choć na rynku brytyjskim istnieje cała gama profesjonalnych okien - od nowoczesnych drewnianych po aluminiowe i plastikowe, to mimo wszystko okna otwierane do wewnątrz wciąż są niszą, która bardzo powoli zadomawia się na Wyspach. Wielu Brytyjczyków nie jest do nich przekonana i preferują swój patent montażu okien rozwiernych. Najczęściej swą decyzję argumentują tym, że:

- okna otworzone do zewnątrz nie zajmują niepotrzebnie miejsca w środku pomieszczenia;

 - atutem jest możliwość zagospodarowania parapetu i otwierania takich okien bez naruszania żaluzji, rolet, firanek czy zasłon;

- niektórzy kierują się względami bezpieczeństwa, twierdząc, że w razie pożaru takie okno łatwiej otworzyć i dzięki temu szybciej się wydostać;

- nie brakuje także zwolenników starej tezy, iż brytyjskie okna są odporniejsze na zjawiska pogodowe, niż te kontynentalne.

Istotną rolę w dominacji danego typu okien odgrywają także mieszkania i domy socjalne tzw. Council Houses. Budowane, a później wynajmowane i konserwowane przez miasta budynki mieszkalne stanowią olbrzymi procent wszystkich nieruchomości w Wielkiej Brytanii. Architektura i stylistyka dla takich budynków wyznaczana jest przez państwowe standardy. Okna rozwierne na zewnątrz cieszą się taką popularnością na Wyspach, gdyż należą do jednych z takich właśnie standardów.

Trudno stwierdzić czy okna otwierane do wewnątrz zdobędą serca mieszkańców Wysp i podbiją rynek brytyjski. Z całą pewnością można natomiast uznać, że - jak długo trwać będzie popularność typowo brytyjskich okien, tak długo zaspokojona będzie branża specjalistów do ich czyszczenia - a póki co, popyt na ich usługi nie maleje.

Spodobał Ci się artykuł?

Nie kopiuj! Udostępnij.

Dlaczego Brytyjczycy

 

Z serii "10 fenomenów brytyjskiego mieszkalnictwa" ukazały się także:

W oparciu o:

https://www.google.com/amp/s/www.rbawyoming.com/windows/should-your-casement-windows-swing-inwards-or-outwards/amp/

https://debesto.com/en/blog/are-windows-opened-inwards-better-than-british-casement/

https://www.aluminiumtradesupply.co.uk/12264/inward-or-outward-opening-windows/

https://www.quora.com/Why-do-windows-open-outwards-in-the-UK-but-inwards-in-Europe

https://sunluxsashwindows.co.uk/blog/quick-history-casement-windows/

https://www.sashrepairs.co.uk/info/history-of-weather-exclusion-part-2.html

https://www.buildingconservation.com/articles/windowfurn/windowfurniture.htm